List z Wilna d. 8 Aug. — Teraz nie mamy nic od Xięcia JP. Hetmana. Już dwie Niedziele nie było poczty z obozu, i co godzina jej wyglądamy. To pewna, że Xże JP. Hetman (2) szedł w kilka tysięcy kommunika, nie wie nikt dokąd, i zakazał pod gardłem aby żaden nie powiadał: a na swem miejscu /111/ zostawił w obozie P. Judyckiego artylleryi W. X. lit. Magistra. Jeszcze nie mamy wiadomości jeśli się już powrócił. O Smoleńsku także głucho; tak powiadają że Moskwa doń szturmuje.

      Tu od Połocka jesteśmy w wielkiéj trwodze. W Niedzielę, przeszłą, d. 2. Augusti, przyszło Moskwy ze dwa tysiące pod Głębokie, mil 26. od Wilna: tam było ślachty naszej różnéj drużyny zbieranej kilka set koni, i P. Rudomina, Kasztelan połocki miał z półtora sta koni i coś piechoty. Jako więc nasi zawsze zwykli nieostrożnie i bezpiecznie leżeć, i każdego nieprzyjaciela lekce poważać, lubo mieli wiadomość że Moskwa blisko Głębokiego była; nie wierzyli, aż kiedy już pod samem miastem obaczyli, że z lasa Moskwa wychodzi. Dopiero i od stołu, obiad porzuciwszy, do koni dopadli, uciekać poczęli: lecz w prawdzie niemało nabito naszych i żywcem pobrano, ale większa połowica uciekła. Takto nasza niezgoda przywodzi do złego!... Napiera się każdy starszeństwa, a temu dosyć uczynić nie może. Tak i w Głębokiem wiele ich chciało regimentować. Teraz nie wiemy gdzie się Moskwa obróciła; czy do Połocka czy tamże w Głębokiem została. — Wczora posiał Magistrat wileński Kozaków 40. koni pod Głębokie, tych oczekiwamy z tęsknością: których Kozaków przyjął Magistrat sto koni.
      Przyprowadzono Moskwy czterech dnia wczorajszego, a w Czwartek przeszły też jednego: ci powiadaią za pewne, że się do Wilna gotują, tylko czekają na piechoty więcéj od Cara. My tu przy Wilnie nie mamy głowy ktoby dobrze rządził. P. Hetmana poln. nie widać, i mamy wiadomość że jeszcze w Warszawie siedzi; a kiedyby tu był w Wilnie, miałby zaraz kilka tysięcy żołnierza niemieckiego, bo wiele oficerów przyjechało na służbę, którzy gotowy lud mają tylko piéniędzy potrzebują. Powiaty nie mogą się zgodzić: już od kilku Niedziel na popis wyjeżdżają a znowu się rozchodzą. Wileński powiat stoi mil 3 od Wilna w Niemenczynie od Niedziel czterech, a dalej postąpić nie chcą. Kiedyby Hetman był, to i insze powiaty musiałyby z nimi ruszać; a teraz sami się tylko między sobą biją, a tamto miejsce gdzie leżą w niwecz na mil kilka spustoszyli. Chłopi proszą Pana Boga, aby Moskwa przyszła. Taka tedy /112/ Monarchia kiedy ma upaść, tedy przez niezgodę. Daj Boże! aby dobrze było— Owo zgoła tego nieprzyjaciela sam Pan Bóg trzyma: kiedyby szedł choć w małej gromadzie, Wilno i wszytkę Litwę wzięliby do tego czasu. — Teraz około Wilna wszędzie pustki, pouciekał lud jak Moskwa Głębokie wzięła, a wsi i miasteczka stoją pustkami, bydło samo po polu chodzi. W Słucku takie trwoga wielka od Kozaków: żydzi do Wilna uciekają z tamtąd.
      Po napisaniu tego listu doszło mnie pisanie z Swisłoczy, gdzie oznajmuje mi sługa Xcia Jmci, iż P. Pawsze Rotmistrza Xcia Jmci P. Hetmana, który w Mozyrze położony był, aby przez ten pas nie puszczał Kozaków; teraz niespodzianie napadli Kozacy i wysiekli, i ledwo P. Pawsza uszedł. — Teraz Słuck będzie w strachu.— Pisze, że Kozacy ze trzech stron wpadać chcą do Litwy.

(2) Xiąże Janusz Radziwił Hetman w. lit. Wojewoda wileński.